2021: Patiënt-vriendelijke vroege opsporing van eierstokkanker

Patiënt-vriendelijke vroege opsporing van eierstokkanker met (zelf afgenomen) uitstrijkjes

Soort kanker: Eierstokkanker
Besteding: Vergroten kans op herstel en Langer leven
Nodig: €90.398,- *
Ziekenhuis: Amsterdam UMC (Prof. Dr. Renske Steenbergen en Dr. Maaike Bleeker) en NKI/AVL (Dr. Nienke van Trommel)

* Het volledige bedrag voor dit onderzoek is inmiddels gefinancierd vanuit een erfenis die de Foundation ontving. 

Korte uitleg

Bij patiënten met eierstokkanker spelen 2 problemen:

1. Kanker wordt vaak in een laat stadium ontdekt en patiënten hebben daardoor een slechte prognose.
2. Niet iedere zwelling in een eierstok is kwaadaardig. Op dit moment is het maken van onderscheid (triage) lastig en worden patiënten regelmatig ‘in het verkeerde ziekenhuis’ geopereerd.

Om tot een doorbraak te komen om eierstokkanker in een vroeg stadium op te kunnen sporen en de beoordeling van eierstok-tumoren te verbeteren, willen de onderzoekers onderzoeken of ze met moleculaire testen eierstokkanker kunnen opsporen in algemene uitstrijkjes van de baarmoedermond en in zelf-afgenomen uitstrijkjes.

De tekst gaat verder onder de video

Samenvatting
In dit project zal worden onderzocht of het mogelijk is om eierstokkanker aan te tonen in uitstrijkjes van de baarmoedermond die door de arts of door de vrouwen thuis zijn afgenomen.

In Nederland krijgen ongeveer 1300 vrouwen per jaar de diagnose eierstokkanker te horen. Bij de meeste vrouwen is de tumor al in een gevorderd stadium als de diagnose wordt gesteld en daarom is de kans dat vrouwen aan eierstokkanker overlijden groot. Het is dus belangrijk om eierstokkanker in een vroeg stadium met een grote kans op genezing op te sporen. 

Een tweede uitdaging is om op een makkelijke manier een goede diagnose te stellen bij vrouwen met een zwelling in hun eierstok. Deze vrouwen moeten een (kijk)operatie ondergaan om te bepalen of het gezwel goed- of kwaadaardig is. In veruit de meeste gevallen is het goedaardig en maar één op de 20 heeft eierstokkanker. Als er sprake is van eierstokkanker moeten vrouwen geopereerd worden in ziekenhuis dat gespecialiseerd is in gynaecologische oncologie. Aan de andere kant kunnen vrouwen met een goedaardig gezwel zonder kankercellen beter behandeld worden in een gewoon ziekenhuis, dat vaak ook dichter bij huis is. Op dit moment is het lastig om voor de operatie een onderscheid te maken tussen goed- en kwaadaardige zwellingen in de eierstok. Zo wordt er in het gespecialiseerde centrum (Centrum voor Gynaecologische Oncologie Amsterdam, CGOA) bij 40% van de geopereerde vrouwen met een zwelling in de eierstok een goedaardige zwelling verwijderd, wat eigenlijk in een niet-gespecialiseerd ziekenhuis plaats had kunnen vinden. 

In dit project wordt onderzocht of het mogelijk is om eierstokkanker op te sporen in uitstrijkjes en zelf-afgenomen uitstrijkjes. Dit zijn dezelfde uitstrijkjes die nu ook in het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker gebruikt worden. De onderzoekers zullen bij 60 vrouwen die naar het ziekenhuis zijn verwezen voor afwijkingen aan de eierstok een uitstrijkje van de baarmoedermond afnemen. Ook worden de vrouwen gevraagd om thuis zelf een uitstrijkje af te nemen (een zelf-test) en dit op te sturen. De uitstrijkjes worden vervolgens in het laboratorium onderzocht, waarbij gekeken wordt naar de aanwezigheid van veranderd DNA dat afkomstig is van kanker in de eierstok.  

Resultaat
Als aangetoond kan worden dat (zelf-afgenomen) uitstrijkjes gebruikt kunnen worden om eierstokkanker op te sporen kan dat in de toekomst bijdragen aan:

1. een betere overleving, eierstokkanker wordt dan eerder ontdekt en is beter te genezen. En:
2. een eenvoudige methode om een goede diagnose te stellen bij vrouwen met een gezwel in de eierstok.

Dit onderzoek wordt verricht door onderzoekers en dokters uit het centrum voor gynaecologische oncologie Amsterdam (CGOA, https://www.cgoa.nl) en het Cancer Center Amsterdam (CCA, www.amsterdamumc.org/research/institutes/cancer-center-amsterdam.htm)