2019

6. HARLINGEN - Sterkere immunotherapie door co-stimulatie

Soort kanker: Huid/long
Besteding: Vergroten kan op herstel
Nodig: €456.850
Ziekenhuis: EMCR (Dr. Reno Debets)

Korte uitleg

Door celtherapie worden afweercellen van de patient aangepast zodat ze kankercellen beter herkennen en aanvallen. Door een eiwit in de afweercellen in te bouwen kunnen deze een oppepper krijgen (co-stimulatie) waardoor ze beter geactiveerd worden. Door dit onderzoek wordt meer kennis gekregen over co-stimulatie.

Samenvatting

Immunotherapie is een behandeling die het afweersysteem van de patiënt helpt om kankercellen zelf op te ruimen. Een voorbeeld van immunotherapie is celtherapie. Hierbij worden afweercellen van de patiënt aangepast zodat ze kankercellen beter herkennen en aanvallen. Dit kan tot aanzienlijke levenswinst leiden, maar slechts bij een minderheid van de patiënten (≈20%). Onderzoek naar manieren om dit te verbeteren is dus gewenst. De effectiviteit van celtherapie hangt o.a. af van hoe sterk de afweercellen geactiveerd zijn. Dr. Reno Debets heeft een methode ontwikkeld om die activering te vergroten: door een eiwit in te bouwen in de afweercellen geeft hij ze een extra oppepper. Zo’n tweede activeringssignaal heet co-stimulatie. Uit de eerste resultaten blijkt dat de tumor vaker verdwijnt en langzamer terugkomt. Het doel van het onderzoek is co-stimulatie beter te begrijpen en te bepalen hoe
patiënten er optimaal van kunnen profiteren.

Update (mei 2020)

Resultaten in preklinische modellen laten zien dat een van deze geavanceerde receptoren resulteert in maar liefst 50% genezing, en in de andere 50% enorme vertraging laat zien van de teruggroei van huidtumoren. Ondanks de recente COVID-19 situatie, en de lock-down van onderzoek, werden proeven onder strikte veiligheidsmaatregelen en in beperkte vorm afgerond. De komende tijd gaat het Erasmus team verdere analyses toepassen om te achterhalen wat het precieze mechanisme is achter deze verbeterde werking, om uiteindelijk adoptieve immuun therapie verder te ontwikkelen richting patiënten. Dankzij de vele kilometers zwemmen, kunnen we in het laboratorium nu dezelfde kilometers afleggen.

Bedankt Maarten!

Update (maart 2023)

De ontwikkeling van immuuntherapie heeft de afgelopen jaren geleid tot een revolutie in de behandeling van kanker. Een veelbelovende vorm van immuuntherapie is adoptieve therapie met immuuncellen. In deze vorm van therapie worden immuuncellen uit het bloed van de patiënt geïsoleerd, in het laboratorium genetisch aangepast, en aan de patiënt teruggegeven. Door een bepaald type immuuncel, namelijk T-cellen, te gebruiken en deze genetisch te voorzien van een nieuwe T-celreceptor (TCR), leidt tot verbeterde herkenning en opruiming van kanker.

Behandeling met adoptieve T-celtherapie laat sterk verbeterde responsen zien in vergelijking met standaardbehandeling, zoals chemotherapie. De uitdaging is dat in veel patiënten deze responsen (nog) niet langdurig of blijvend van aard zijn. Om de langdurige effecten van deze therapie te verbeteren hebben we in het huidige KWF-project, gestimuleerd door de Maarten van der Weijden Foundation, tweede generatie TCR's gemaakt. Deze tweede generatie TCRs zijn in staat om, behalve herkenning van de tumor, extra co-stimulatie te geven aan de T-cellen. Deze extra co-stimulatie zou de T-cellen beter in staat moeten stellen om te overleven en hun anti-tumorfunctie uit te oefenen in een tumor met een vaak immuun-onvriendelijk milieu.

In onze preklinisch proeven zien we een spectaculair lange anti-tumorresponse met één van onze nieuwe TCR's. De tumor-vrije periode is driemaal hoger in vergelijking met de standaard TCR en stijgt van 50 naar 150 dagen, waarbij in 50% van de gevallen de tumor zelfs in zijn geheel niet terugkomt. Deze TCR-variant zorgt voor een verbetering van de aanwezigheid van T-cellen in tumor en bloed, en resulteert ook in T-cellen met een gunstiger fenotype voor langdurige anti-tumoreffecten. Momenteel worden deze proeven opgevolgd om deze verbetering meer in detail te begrijpen, waarbij we onder andere naar de metabolisme van T-cellen kijken. Daarnaast worden de bevindingen uit dit model vertaald naar een patiënt-setting om in de nabije toekomst de voordelen van deze data te vertalen naar de kliniek.