2018

LEEUWARDEN - Wat gaat er mis bij leukemie?

Soort kanker: Leukemie
Besteding: Vergroten kans op herstel
Nodig: €579.402
Ziekenhuis: UMC Groningen (prof. Jacob Schuringa)
Einddatum: 31-08-2022
Onderzoeksfase: Afgerond

Korte uitleg

Prof. Jan Jacob Schuringa onderzoekt hoe cellen met elkaar praten. Dat doet hij om erachter te komen wat er nou precies misgaat bij het ontstaan van leukemie. Door fundamenteel onderzoek naar hoe leukemiecellen zich in verschillende omstandigheden gedragen, wordt kennis opgedaan die onmisbaar is om effectieve behandelingen te ontwikkelen.

Update december 2021

Acute myeloïde leukemie (AML) is een ernstige levensbedreigende ziekte die momenteel nog steeds moeilijk te behandelen is. Ondanks het feit dat de meeste patiënten in eerste instantie in complete remissie zijn na de behandeling met intensieve chemotherapie, is de 5-jaars overleving minder dan 25%. Dit komt onder andere doordat de behandeling vooral de sneldelende kankercellen raakt, maar niet de zogenaamde ‘leukemische stamcellen’. Dit zijn cellen die zich heel onregelmatig delen en zo onder de radar van chemotherapie kunnen blijven.

In Groningen werken prof. Schuringa en zijn onderzoeksteam aan manieren om juist deze leukemische stamcellen aan te pakken. In de eerste plaats willen ze het mogelijk maken om deze cellen voor, tijdens en na de behandeling te kunnen identificeren. De onderzoekers hebben 32 specifieke plasmamembraaneiwitten gevonden: dat zijn een soort antennes die uit de stamcellen steken, en waar je ze dus aan kunt herkennen.

De resultaten van het laboratoriumonderzoek tot nu toe zijn goed:

• De onderzoekers hebben vastgesteld hoe ze met deze eiwitten kunnen vaststellen wat voor een type AML de patiënt heeft;
• Ze hebben vastgesteld welke (combinaties) van deze eiwitten kunnen helpen bij het opsporen van eventuele restziekte na de behandeling;
• De onderzoekers zijn momenteel nog bezig met het uitzoeken welke geneesmiddelen effectief zijn voor bepaalde genetische samenstelling van de kankercellen. Uiteindelijk hopen ze zo behandelmethoden voor leukemiepatiënten te kunnen verbeteren.

Update juli 2022

Professor Schuringa en zijn team onderzoeken hoe ze leukemische stamcellen kunnen aanpakken. Zo hebben ze een manier ontdekt om deze cellen te herkennen. Daar gebruiken ze speciale eiwitten voor. Hiermee zijn twee stappen gezet.

1. De artsen kunnen beter vaststellen welk type AML een patient heeft (er zijn verschillende (combinaties van plasmamembraaneiwitten gevonden die corresponderen met verschillende typen AML);
2. Een eventuele restziekte kunnen ook beter worden opgespoord door het gebruik van eiwitten.

Momenteel onderzoekt professor Schuringa welke geneesmiddelen er bestaan tegen deze eiwitten en welke het beste kunnen worden ingezet om zo de behandelmethode voor leukemiepatieten te verbeteren.

De onderzoekers zijn erin geslaagd een aantal eiwitten in kaart te brengen die zich aan de buitenkant van leukemiecellen bevinden. Deze eiwitten kunnen van cel tot cel verschillen, waardoor je met de analyse van die eiwitten een goed beeld krijgt van wat voor leukemiecellen zich nou bevinden in het bloed. Die kennis draagt dus bij aan diagnostiek, maar ook aan het kiezen van een behandeling op maat. Hoewel het enerzijds een heel fundamenteel onderzoek is, heeft de groep anderzijds goede lijntjes met de kliniek, waardoor de resultaten snel doorvertaald kunnen worden naar diagnostiek bij patiënten.