Nieuwe aanpak van hersentumoren die moeilijk te behandelen zijn

Soort kanker: Hersentumor
Besteding: Vergroten van de kans op herstel, levensverlenging
Nodig: € 144.510
Ziekenhuis: Erasmus MC Rotterdam (dr. Pim French)
Goedgekeurd door: KWF

Korte uitleg

Elk jaar wordt bij ongeveer 1000 mensen in Nederland een hersentumor (maligne glioom) vastgesteld. Op dit moment zijn de behandelopties voor patiënten met een hersentumor van graad 2 en 3 beperkt. De behandeling bestaat uit (een combinatie van) chirurgie, radiotherapie en chemotherapie. De effecten van deze behandeling zijn slechts beperkt en ook immunotherapie laat geen overlevingsvoordeel zien. Het doel van dit onderzoek is daarom om nieuwe manieren te vinden om deze tumoren aan te pakken.

Samenvatting

Een hersentumor is vaak ongeneeslijk, omdat de tumor verder groeit buiten het weefsel waar het in is ontstaan (infiltratieve groei). Patiënten met het type astrocytoom of oligodendroglioom, IDH-gemuteerd (isocitraat dehydrogenase (IDH), dat is een eiwit), hebben helaas een slechte prognose waarbij genezing tot nu toe niet mogelijk is. De soort is afhankelijk van om welke cellen in de hersenen (gliacellen) het gaat: een tumor uit een astrocyt (een astrocytoom) en een tumor uit een oligodendrocyt (oligodendroglioom). Astrocytomen en oligodendrogliomen zijn groepen hersentumoren met een afwijking (mutatie) in het IDH-gen. Deze tumoren ontstaan in de hersenen en zijn moeilijk te isoleren, waardoor met een operatie eigenlijk nooit de hele tumor verwijderd kan worden. Het zijn langzaam groeiende tumoren.

IDH1/2 mutaties zorgen voor het ontstaan van deze tumoren. De mutatie zorgt er namelijk voor dat het eiwit zijn functie niet goed vervult (hierdoor ontstaat metaboliet d-2-hydroxyglutaraat (D2HG)) en de cel zijn groei niet meer goed onder controle kan houden. Uiteindelijk kan daardoor een tumor ontstaan. Omdat tumoren afhankelijk blijven van IDH1/2 mutaties, vormen zij een goede mogelijkheid voor een behandeling. Het remmen van deze mutaties laat een anti-tumoractiviteit zien. Bij gliomen zijn de resultaten echter onvoldoende. De onderzoekers willen daarom alternatieve manieren vinden om deze gliomen aan te pakken.

Het doel van dit project is te onderzoeken of het overlevingsverschil tussen tumoren met canonical en non-canonical IDH mutaties verklaard kan worden door hogere D-2HG concentraties. Hiervoor zullen de onderzoekers:

1. Aantonen dat verhoogde D-2HG concentraties direct effect hebben op het overlevingsvoordeel van astrocytoom patiënten.
2. Aantonen dat het veranderen van D-2HG concentraties direct effect heeft op de levensvatbaarheid van de cel in IDH-gemuteerde astrocytoom kweken.

Mocht blijken dat D-2HG concentraties direct effect hebben op de overleving van astrocytoompatiënten, dan gaan de onderzoekers kijken hoe deze concentraties het beste aangepast kunnen worden. De onderzoekers zullen bepalen wat daarvoor de beste methode is, bijvoorbeeld enzymen die D-2HG afbreken, of welk stofwisselingsproces binnen een cel (pathway) het meest relevant is voor het overlevingsvoordeel. Uiteindelijk kan dan gezocht worden naar remmers van deze enzymen en pathways.

Update november 2023

Het project is inmiddels van start gegaan.