2019

14. Vroeg opsporen van hartschade als gevolg van behandeling bij kinderen met kanker

Soort kanker: Kinderkanker
Besteding: Kwaliteit van leven en Langer leven
Nodig: €124.981
Ziekenhuis: Prinses Máxima Centrum (Dr. Annelies Mavinkurve-Groothuis en Prof. dr.
Leontien Kremer)
Projectfase: verwachte afronding 26 augustus 2023

Korte uitleg

In dit onderzoek wordt gekeken of hartschade als gevolg van de behandeling van kinderkanker al in een vroeg stadium opgespoord kan worden. Hartfalen is de grootste oorzaak van niet-kanker gerelateerd overlijden bij overlevenden van kinderkanker. In Nederland worden daarom alle overlevenden van kinderkanker gecontroleerd in gespecialiseerde late-effecten poliklinieken op afwijkingen van de hartfunctie. Het vroeg opsporen van hartschade, nog tijdens de behandeling, maakt tijdige behandeling van de schade mogelijk en zo mogelijk kan de schadelijke behandeling ook worden aangepast. 

Samenvatting 

De overlevingskans van kinderen met kanker is de afgelopen jaren sterk verbeterd, wat heeft geleid tot een groeiend aantal survivors. Helaas hebben survivors vaak last van de lange-termijn effecten van hun behandeling. Ongeveer 4% van alle survivors heeft op de lange termijn last van hartfalen, en dit geldt voor 10% van de survivors die behandeld zijn met bepaalde soorten chemotherapie (anthracyclines). Behandeling met anthracyclines en bestraling van de hartregio kunnen leiden tot beschadiging van hartcellen (hartschade), waardoor deze survivors een verhoogd risico hebben op een verminderde hartfunctie op latere leeftijd, wat uiteindelijk kan leiden tot hartfalen en vroegtijdig overlijden. Op dit moment is hartfalen de grootste oorzaak van niet-kanker gerelateerd overlijden. In Nederland worden daarom alle overlevenden van kinderkanker gecontroleerd in gespecialiseerde late-effecten poliklinieken op afwijkingen van de hartfunctie.

In deze studie zal worden onderzocht of hartschade al vroeger kan worden opgespoord, tijdens de behandeling van kinderen die behandeld worden met anthracyclines. Daarnaast zal worden onderzocht vanaf welk moment en hoe vaak hartschade voorkomt. Vroege opsporing maakt tijdige start van behandeling van hartschade mogelijk en kan aanleiding geven tot aanpassing van de behandeling die de hartschade veroorzaakt. Dit zal naar verwachting een
positieve bijdrage geven aan de levensverwachting en kwaliteit van leven van survivors.

In deze studie zullen 100 patiënten met behulp van nieuwe geavanceerde echo en MRI technieken onderzocht worden. Zij krijgen allen op extra momenten een elektrocardiografie (ECG) en echocardiografie. Kinderen ouder dan 8 jaar krijgen daarnaast ook drie extra MRI scans van het hart. De momenten van de extra onderzoeken worden geïntegreerd binnen de regulier geplande evaluatieonderzoeken zodat de belasting voor de patiënten zo klein mogelijk is. Deze vinden plaats (1) vóór de start van de behandeling, (2) 3-4 maanden na start van behandeling en (3) één jaar na start van de behandeling. Een vierde ECG meetmoment is onderdeel van het huidige behandelplan en zal worden uitgevoerd bij het bereiken van een bepaalde dosering van anthracyclines. Ook zal bloed worden opgeslagen voor toekomstig onderzoek naar markers voor en eventuele genetische oorzaken van hartschade.

Met de resultaten van deze pilotstudie kan vervolgens een grotere vervolgstudie worden opgezet om de toegevoegde waarde van de nieuwe geavanceerde echo en MRI technieken in verder detail te bestuderen en te kijken hoe de behandeling bij patiënten met vroege hartschade aangepast kan worden.

Update (december 2021)

De EARLY pilot studie is een studie waarin het optreden van hartschade door chemotherapie en/of radiotherapie wordt onderzocht tijdens en kort na de behandeling van kinderkanker. Er wordt gekeken hoe vaak en vanaf welk moment hartschade voorkomt en met welke methodes hartschade in een vroeg stadium kan worden opgespoord. De methodes die voor vroege opsporing van hartschade worden gebruikt in dit onderzoek zijn ECG (hartfilmpje), hartecho, MRI van het hart en de bepaling van bloedmarkers.

Het onderzoek is nog in volle gang. De onderzoekers naderen het einde van de inclusie van 100 kinderen met kanker. Inmiddels zijn iets meer dan 60 van de 100 patiënten voor de 2e keer cardiologisch onderzocht, in het kader van de studie, en de eerste patiënten ronden de studiedeelname nu af. 

Vroege opsporing van hartschade door de behandeling van kanker is belangrijk, zodat tijdige behandeling mogelijk is en daarmee de levensverwachting en de kwaliteit van leven kan worden verbeterd. Deze pilot studie is een eerste stap op weg naar verder onderzoek waarbij de onderzoekers hopen nog beter te kunnen voorspellen bij wie er een verhoogde kans op hartschade is en op welke manier ze hartschade bij die kinderen kunnen voorkomen. 

Update (februari 2023)

Inmiddels doen er 100 kinderen mee met het onderzoek en er zijn daarmee voldoende patiënten om alle analyses uit te kunnen voeren, deze zijn nog in volle gang.